9. Valse weduwen: Stien
Niets meer over de Dodenherdenking, zo had ik mij voorgenomen. Tenslotte nadert Moederdag al, verpersoonlijkt door Stien en Trui. Maar uitgerekend zij herinnerden mij aan de voorbije herdenkingen.
Stien, zag ik in het televisiejournaal haar pas inhouden om beter in beeld te komen. Trui zag ik life, toen ikzelf aansloot in een rij mensen die bij het plaatselijke monument bloemen legde. Genesteld tussen de notabelen genoot ze van de aandacht. Maar nu Stien:
Eerder ontmoette u in "Boris en Joop" een man, die jaren na zijn gevangenschap in een kamp, in een depressie belandde. Waarna zijn vrouw hem op straat zette. Zij had alleen plaats voor opgewekte mannen! Stien vertoont een treffende gelijkenis. Haar man Joris was geen feestnummer, een tekortkoming waarop zij hun dochter Dien voortdurend wees. Al vroeg leerde zij het kind dat vaders stoer, leuk en opgewekt dienen te zijn. Dat iemand na een gruwelijke ervaring stil is, maar wel goed voor zijn gezin zorgt, was niet relevant.
Stien vulde de ontbrekende vrolijke noot praktisch op. Zij dumpte Joris en turfde daarna nog tien partners af. Daarbij kon je je afvragen hoe haar dochtertje tegen die overdadige vrolijkheid aankeek. Dientje verzeilde met haar moeder in het ene knip- na het andere plakgezin. Aan steeds weer andere broers en zussen geen gebrek. Bij al die veranderingen was er één constante: ze raakte doordrongen van de gedachte dat haar biologische vader een zonderling was. Iemand, die door een vage oorlog was geschonden. Zeg maar gek.
Als collega van Joris kende ik hem als een gewaardeerde, sociale medewerker. Hij was geen feestganger. Op bedrijfsfeesten haakte hij niet in en hij lalde niet bij een potje bier. Dat hij privé misschien raar was, was één ding. Je daaraan storen, is een ander ding. Zijn collega's hinderde het niet!
Stien had bij de opvoeding van hun dochter er een dagtaak aan Joris als negatief voorbeeld te stellen. De opeenvolgende nieuwe vaders promoveerde zij tot rolmodellen. Van die sportschooltypes, die aan hanggliders bengelden en aan bungeejumping deden. Het kind, systematisch steeds meer teleurgesteld in haar bloedeigen vader, was te jong om de volgende karikatuur te kunnen onderscheiden:
Stien sprak over die heren als "soulmates", terwijl er van geestelijke verheffing weinig sprake was. Stien's zielematen buitelden over elkaar heen als witte muizen in een glazen bak. Haar gedrag leek te steunen op een labiele hormoonhuishouding. De Cockerspaniel van mijn buren werd om dezelfde reden gesteriliseerd; het ging toen een stuk beter met haar.
Overigens was er in de nadagen van haar huwelijk nog iets opmerkelijks gebeurd. Joris weigerde ooit mee te gaan naar een “teambuilding”-weekend. Op Stien's werk had men een overlevingstocht bedacht voor medewerkers plus aanhang. Joris keek door dat soort dingen heen, omdat zoiets alleen het belang van het bedrijfsimago dient! De deelnemers denken dat hen heel wat overkomt als ze in een gehuurde kano op een rivier in de Ardennen worden gezet. Het is toegepaste boerenpsychologie: na het wildwatervaren wanen zij zich ware mannetjesputters die een overlevingstocht hebben doorstaan. 's Avonds zitten ze weliswaar gerieflijk in het hotel met een borrel bij de breedbeeldtelevisie, maar een kniesoor die daarop let. Bureaus die zulke evenementen organiseren, zeggen zelfvertrouwen te verkopen. Na teambuilding keren de mensen groter gegroeid terug, volgens hun eigen folders…
Typetjes als Stien nemen dat bloedserieus; daarom karakteriseerde zij die sceptische Joris als slap en onbenullig. Juist omdat zij zoveel op had met pocherige machoverhalen, zou je verwachten dat ze zou kicken op iets echt spannends. Bijvoorbeeld wat haar man als kind was overkomen. Joris had het er zelf nooit over, tenzij je het er bij hem uittrok: hij was namelijk authentiek, een echte overlevingskunstenaar. Na bombardementen en beschietingen in de Tweede Wereldoorlog was hij levend uit de puinhopen gekropen. Toen hij na de oorlog als kleuter met zijn moeder in een konvooi vluchtende Europeanen uit het verwoeste Surabaya wegreed, werd die stoet vrachtwagens onderweg aangevallen door opstandelingen. Van de driehonderd vrouwen, kinderen en begeleidende Britse militairen hebben hooguit honderd vrouwen en kinderen (waaronder Joris) dat doorstaan. En “dat” staat voor mitrailleurvuur, ontploffende handgranaten en ouderwets bloedig handwerk. In opeenvolgende aanvalsgolven werd er op de weerloze slachtoffers ingehakt met de zogenaamde klewang (kort kromzwaard).
Prof. dr. Lou de Jong, beschrijft die slachtpartij in zijn "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede wereldoorlog", dus het is controleerbaar. Ik heb Stien wel eens gevraagd of zij dat gruwelverhaal kende. Dat interesseerde mij, omdat Stien al blosjes van opwinding kreeg bij het verhaal van haar moeders barre fietstocht in 1942 van Hilversum naar Arnhem en terug. Onderweg twee keer een lekke band! Ademloos luisterde ze naar de oom, die achter de rug van een Duitse soldaat zijn middelvinger had opgestoken. De familie hield met zulke flutverhalen de mythe in stand, dat ze aan het verzet hadden deelgenomen. Te verwachten is dat Stien van de vader van haar kind ook iets dergelijks zou weten. Maar ze vond, vergeleken bij lekke fietsbanden en een opgestoken vinger, die bloedige slachtpartij van geen belang.
Stien klaagde desgevraagd, dat "Joris dat liefst twee keer had verteld". Dat is kennelijk te veel en belastend voor het huwelijk. Des te opmerkelijker is de hoge frequentie waarmee Stien mag vertellen over grootmoeder Anna. Die had namelijk een koe. Er waren mensen die de koe zomaar mee mochten nemen. Dat was al spannend, maar de clou - ha, ha, ha! - die kwam dan nog… Een ander mocht het touwtje van de koe nog niet eens vasthouden! Die uitgemolken slappe anekdote doet tot op de dag van vandaag nog steeds opgeld.
Des te schrijnender is het dat rond Bevrijdingsdag aan alles en iedereen werd gedacht, behalve aan het enige authentieke slachtoffer Joris. Bij gebrek aan gesneuvelden en gefusilleerde verzetshelden in de familie kaapte Stien Joris' lijden op de Dodenherdenking. Met een stemmige gezichtsuitdrukking speelde ze haar betrokkenheid bij de gevallenen.
Een valse weduwe, die goed doordrongen was van het belang om een goede positie in te nemen bij het passeren van de tv-camera.
Eventuele reacties op "Valse weduwen: Stien" staan op:
nederlands.nl
Web Tales
